Lãnh thổ vô chủ Hòa_ước_Saint-Germain-en-Laye_(1919)

Ngày 10 tháng 9 năm 1919, Hiệp ước Saint-Germain đã được các cường quốc lúc bấy giờ ký tuyên bố hủy bỏ Định ước Berlin năm 1885 với lý do là trên thế giới không còn lãnh thổ vô chủ nữa và như thế "Nguyên tắc chiếm hữu thật sự" không còn giá trị pháp lý nữa[1].

Nguyên tắc chiếm hữu thật sự dựa trên thuyết "quyền ưu tiên chiếm hữu" một vùng lãnh thổ thuộc về quốc gia nào đã phát hiện ra vùng lãnh thổ đó đầu tiên. Đó chính là thuyết "quyền phát hiện".

Sau hội nghị Berlin về châu Phi năm 1885 của 13 nước châu ÂuHoa Kỳ và sau khoá họp của Viện Pháp luật Quốc tếLausanne (Thụy Sĩ) năm 1888, nguyên tắc chiếm hữu thật sự trở thành quan điểm chiếm ưu thế trên thế giới. Điều 3, điều 34 và 35 của Định ước Berlin ký ngày 26 tháng 6 năm 1885 xác định nội dung của nguyên tắc chiếm hữu thật sự và các điều kiện chủ yếu để có việc chiếm hữu thật sự như sau:

  • Phải có sự thông báo về việc chiếm hữu cho các nước ký định ước trên.
  • Phải duy trì trên những vùng lãnh thổ mà nước ấy chiếm hữu sự tồn tại của một quyền lực đủ để khiến cho các quyền mà nước ấy đã giành, được tôn trọng...

Tuyên bố của Viện Pháp Luật Quốc tế Lausanne năm 1888 đã nhấn mạnh "mọi sự chiếm hữu muốn tạo nên một danh nghĩa sở hữu độc quyền... thì phải là thật sự tức là thực tế, không phải là danh nghĩa'".

Nội dung chính của nguyên tắc chiếm hữu thật sự là:

  1. Việc xác lập chủ quyền lãnh thổ phải do nhà nước tiến hành. Tư nhân không có quyền thiết lập chủ quyền lãnh thổ vì tư nhân không có tư cách pháp nhân quốc tế, vì quan hệ quốc tế là quan hệ giữa các quốc gia.
  2. Sự chiếm hữu phải được tiến hành một cách hoà bình trên một vùng lãnh thổ thật sự là vô chủ (res nullius) hoặc là đã được quốc gia làm chủ chủ động từ bỏ (derelicto). Dùng võ lực để chiếm một vùng lãnh thổ đã có chủ là một hành động phi pháp.
  3. Quốc gia chiếm hữu trên thực tế phải thực hiện những hành động chủ quyền ở mức độ tối thiểu phù hợp với các điều kiện tự nhiên và dân cư trên vùng lãnh thổ đó.
  4. Việc thực hiện chủ quyền phải liên tục trên vùng lãnh thổ đó.